مالیاتیکه مردم هزاره می پرداختند
پروفسور شاه علی اکبر شهرستانی  2020-04-10
مالیات ویا چیغات به هزارگی به حکومت و خان/ارباب توسط مردم تادیه میگردید که شامل روغن سرچربی بی بی، شاخ شماری، چولاپولی، گدام، مالیه آسیاب، خانه دود، بای باچه، موسلانه شامل مالیات دولتی بود. اما مردم عادی مالیات دیگر نیز میدادند که شامل نذر، دختر، عید، دَه یک و اشار می شد و به اشکال مختلف به داروغه، اوقی، ارباب ویا خان میدادند.
مالیات و تکالیف حکومت را مردم هزاره چیغات میگویند. محمد پسر خوشوقت بن گل محمد از قوم قوچینال از اهل شنبلبان میان گفت: در زمان امیر عبدالرحمن هرساله یک نفر از اهل مطبخ و ناظران امیر میآمد و از مردم روغن جمع میکرد و آن را برای مصرف مطبخ شاهی میبردند و میگفتند. برای چرب کردن سری بیبی میبریم.
از آنوقت همهساله بنام سر چربی بیبی بر ما روغن حواله میشد در آنوقت از مردم بنامهای شاخ شماری، چولا پولی، گدام و غیره مالیه میگرفتند. گدام را هرساله هرکس برده به گدامدار تحویل میکرد. بنام گدام گندم، جو و کاه میگرفتند. از آسیاب بنام آسیابی مالیه گرفته میشد. مالیه را از قرار فی دود و فی دفتر زمین حواله مینمودند. چون هر خانه دودی از یک شریک و یا یک یا چند دیغو متشکل است مالیه را شریک و دیغو را بهقرار رسم و رواج بهصورت ثلث، ثلثان و غیرهاند ریزش (تأدیه) مینمایند.
بای باچه یعنی بیع نفر برای خدمت عسکری قسماً مشترکاً و برخی از طرف دیغو پرداخته یا ایفا میگردد.
نوعی از تکلیف غیردولتی ولی مربوط به منسوبان دولت هست که بنام موسلانه (محصلانه) میباشد. هرگاه بر یکی از اشخاص مظنون، مجلوب و مجرم محصل (خاصه دار، حواله دار، کوتوالی، پلیس، سپاهی و ژاندارم) بیاید علاوه بر آنکه نان و پایکش برایش تهیه میشود، مبلغی پول (که حد آن معین و مشخص نیست) نیز از آن شخص مطالبه میکند او ناچار آن را میبرازند.
در سابق اگر کسی گوسفند میکشت یا نذری میکرد. مکلف بود سینه کله و پاچه آن را برای داروغه، اوقی ویا ارباب بدهد. اگر دختر خود را به شوهر میداد بایست تحفهای خوب از گله (قلین یا ولور) دختر بنام بخش ارباب برای او بفرستند.
علاوتاً در ایام عید و خوشی و غیره همه اهالی گردآمده از همگان پول گردآورده و با آن گوسفندی خریده بنام عیدی برای خان میبردند. در هرسالی یکبار هر قریه بنام ده یک (دایک، دییک) مقداری گندم روغن کاه ریشقه هیزم برای ارباب و داروغه و اوقی میبرند حشر/ اشار در هنگام درو، گلکاری و هیزم کشی برای ارباب و خان بهصورت رایگان به عملآورده میشود.
حشریان غذای ایام کار را با سامان و لوازم از قبیل ریسمان، بیل، کلند و حتی گاو جغل و غیره را هم از خود تعبیه می نمانید و برای اوشان مزدی داده نمیشود.
Comments