در ساز و سرود که با آلات دنبوره، دوتار، غیچک، چَنگ و غیره نواخته می‌شود و رفت‌های متنوع وجود دارد. معنای رفت میلودی یا اسلوب و طرز و سبک و شیوه است. رفت های مشهور عبارت از: نخره، الله یاری، بی بی کو، پناهی، کته سنگی، دشت نیلچی، تمزونی، سوزالی، چهارصد خانه یی، شیرونی، شیخعلی، قلع غندکی، کهمروی، سیاه موی ایماقی، حسن بیگ، غوله شی، اخ الوی، دویی گک، بولبی کدو، تگوغاری و غیره

آلات وسایل ساز در هزاره‌جات بسیار کم است وعبارت اند:

۱ – دنبوره:

همان آله است که در میان اقوام ترک‌زبان هم رایج است و در اکثر نقاط افغانستان با آن دمسازند. این اله را یک‌کاسه، یک دسته، گوشک، خرک و تار تشکیل می‌دهد تار را از روده گوسفند می‌سازند.

۲ – دوتار:

مثل دنبوره است مگر دسته آن درازتر و کاسه‌اش خرد است.

۳ – غیچک:

این همان آله ساز است و در متون دری بنام غژک آمده است. تارش را از موی دم و یال اسب می‌سازند مگر همچون دنبوره با ناخن نواخته نمی‌شود بلکه یک کمان از موی دارد با آن می‌نوازند.

۴ – چنگ:

آهنی است، به شکل کیته یا چماق با یک‌زبانه سرکج. آن را در دهن گرفته و با نوک انگشت به زبانه‌اش اشاره‌کرده می‌نوازند. چنگ آله موسقی زنان است گاهی از برغنه و جارو بته سرخ هم چنگ می‌سازند.

۵ – توله:

توله را از برغنه ضخیم می‌سازند. توله دارای شش بند و چهار سوراخ در دامن و یک سوراخ در عقب خود است. چهارتا سوراخ جلوی با چهار انگشت کوچک و سوراخ عقبی با شست در وقت نواختن گرفته باز و بسته می‌شود.

دهن فوقانی توله را در کنار لب‌ها به هم آورده با زیر دندان انیاب گرفته و می‌دمند صدای دلکش بر می آرد و در وقت دمیدن گاهی صدا را نیز به آن می‌آمیزند. و نوع سرود را با چیدن انگشتان نظم و نسق می‌دهد.

۶ – سرنی:

سرنا را از نی نازک با زنابچه کوچک می‌سازند. و سرودی و نغمه‌ای را که بخواهد در آن می‌سرایند. سرنا را میان دو لب گرفته می‌دمند و آهنگ آن را با انگشتان در چهار سوراخی که در قسمت زیرین دارد تنظیم می‌نمایند.